SPANJE
Francisco Franco: Een belangrijke figuur in de Spaanse geschiedenis
Introductie
Francisco Franco was een invloedrijke leider in Spanje. Hij stond bekend als *Generalísimo* en speelde een grote rol in de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). Na de oorlog regeerde hij Spanje als dictator tot zijn dood in 1975.
De Spaanse Burgeroorlog
Hoe begon de oorlog?
In de jaren 1930 had Spanje te maken met veel politieke en sociale problemen. Linkse groepen kwamen in opstand, wat leidde tot de Spaanse Burgeroorlog op 17 juli 1936. Generaals zoals Franco, José Sanjurjo en Emilio Mola namen de leiding over belangrijke gebieden. Ze kregen steun van monarchisten, conservatieven, nationalisten en fascisten. Hun doel was om te voorkomen dat Spanje te links zou worden.
Wat gebeurde er tijdens de oorlog?
In sommige gebieden, zoals Catalonië, mislukte de opstand in het begin. Andere regio’s, zoals Baskenland en Madrid, bleven lange tijd onder controle van de republikeinen. Tijdens de oorlog vonden er veel gruwelijkheden plaats. In Catalonië werden kerken aangevallen en geestelijken gedood, terwijl nationalisten vakbondsmensen en linkse aanhangers executeerden.
Internationale steun
Franco kreeg hulp van buitenlandse dictators zoals Benito Mussolini (Italië) en Adolf Hitler (Duitsland). Zij stuurden wapens en soldaten om hem te helpen. De Sovjet-Unie steunde de republikeinen met wapens en personeel, maar stopte daarmee in 1938.
Het bombardement op Guernica
Op 26 april 1937 bombardeerden Duitse en Italiaanse vliegtuigen het stadje Guernica in Baskenland. Dit gebeurde met toestemming van Franco en werd uitgevoerd door de Duitse Condor Legion en Italiaanse Aviazione Legionaria. Het bombardement duurde drie uur en vernietigde bijna het hele stadje. Tussen de 1.645 en 1.800 mensen kwamen om het leven. Dit was een van de eerste keren dat burgers bewust werden aangevallen om hen te demoraliseren. Het inspireerde Pablo Picasso tot het schilderen van zijn beroemde kunstwerk *Guernica*.
Einde van de burgeroorlog
De oorlog eindigde toen Barcelona op 26 januari 1939 werd ingenomen door Franco’s troepen, gevolgd door Madrid op 28 maart 1939. Op 1 april verklaarden de nationalisten hun overwinning. Tijdens de oorlog kwamen naar schatting 434.000 mensen om het leven.
Franco’s dictatuur
Na de burgeroorlog richtte Franco een militaire dictatuur op met zichzelf als leider (*El Caudillo*). Zijn regime was autoritair, nationalistisch en sterk katholiek. Politieke partijen werden verboden, behalve FET y de las JONS, een fascistische partij. Er waren veel mensenrechtenschendingen, zoals executies, dwangarbeid en concentratiekampen. Naar schatting stierven tussen de 200.000 en 400.000 mensen onder zijn bewind.
Onderdrukking en controle
Franco gebruikte politie-eenheden zoals de Guardia Civil om controle over de bevolking te houden. Vrouwen werden vaak slachtoffer van geweld, zoals martelingen en verkrachtingen. Regionale culturen, zoals die van Catalonië en Baskenland, werden onderdrukt; hun talen mochten niet worden gebruikt in het openbaar of onderwijs. Daarnaast voerde Franco strenge censuur in via speciale commissies die alles controleerden wat werd gepubliceerd of uitgezonden.
Na Franco’s dood
Franco stierf op 20 november 1975. Juan Carlos I werd koning en leidde Spanje verrassend genoeg naar democratie. In 1978 kreeg Spanje een nieuwe grondwet die democratie mogelijk maakte, en in 1986 trad het land toe tot de Europese Unie.
STAP 2 LANDENRESEARCH
In deze workshop gaan jullie je in Spanje verdiepen. Hieronder staan verschillende youtube reportages, documentaires en korte films over het land.
2. opdracht: Noteer in jullie logboek de bijzondere feiten die meegenomen moeten worden in jullie filmjournaal en noteer de tijdscodes van de mooie/goede/bruikbare beelden.
1. De Spaanse burgeroorlog
3 juni 2020, 8.55 min
In het Interbellum, de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, woedt in Spanje een hevige burgeroorlog. De oorlog vormt een scheidslijn tussen het politieke rechts en links. In 1936 komt generaal Francisco Franco aan de macht en wordt Spanje een dictatuur. De oorlog eist veel doden en nog steeds wordt er niet gesproken over wat er precies met hen gebeurd is.
schooltv, bron is VPRO. Is publieke omroep, wordt als betrouwbaar gezien.
2. De bittere erfenis van de Franco’s dictatuur.
29 mei 2015, 7.45
Spanje worstelt met z’n Franco-verleden. Ondanks veel weerzin bij de autoriteiten bestaat de kans dat er bijna veertig jaar na de dood van de dictator alsnog misdaden van het regime vervolgd gaan worden.
Deze week is een Argentijnse onderzoeksrechter in Spanje om getuigenissen op te tekenen van slachtoffers en nabestaanden. Bijna veertig jaar na zijn dood zijn er nog altijd meer dan honderdduizend Franco-slachtoffers vermist. Ze liggen in massagraven die mondjesmaat onderzocht worden, de laatste jaren pas.
video van Eenvandaag, is publieke omroep. Eenvandaag wordt gezien als betrouwbaar
3. DICTATOR: Resten Franco worden verwijderd uit graftombe.
4 augustus 2018, 2 min
Het gaat nu echt gebeuren. De Spaanse regering haalt de resten van oud-dictator Francisco Franco weg uit de Dodenvallei bij Madrid. In het kolossale monument liggen tienduizenden slachtoffers en medestrijders van de generaal. Alleen door Franco weg te halen kan de Dodenvallei ooit een echte verzoeningsplek worden, zo is de gedachte. De verwijdering gebeurt onder flink protest.
Nos Journaal. Betrouwbare bron.
4. 1936 | De Spaanse Burgeroorlog | In Europa (2007/2008)
20 december 2019, 9 min
Er loopt nog steeds een onzichtbare muur door Spanje die voor-en tegenstanders in de burgeroorlog van de jaren dertig van elkaar scheidt. Na de dood van Franco in 1975 werd de officiële politiek: het verleden doodzwijgen. Dat is niet gelukt. Nog steeds weet iedere Spaanse dorpeling feilloos aan welke kant zijn buurman stond. Door heel het land zijn vrijwilligers koortsachtig bezig om de duizenden in massagraven gedumpte familieleden op te graven. De geschiedenis laat zich niet vergeten.
aflevering uit de serie ‘In Europa’ uitgezonden op TV in 2007/2008. VPRO, publieke omroep. Wordt als betrouwbaar gezien.
5. Spaanse nabestaanden graven familieleden op: ‘M’n opa moet bij m’n oma liggen’
4 september 2018, 2.15 min
Nog altijd liggen er meer dan 100.000 slachtoffers in massagraven in Salamanca, Spanje. Ze komen uit de tijd van dictator Franco. Nabestaanden zoeken nog altijd naar vermoorde familieleden. En soms met succes, zoals Isabel die haar opa waarschijnlijk heeft gevonden.
RTL Nieuws. Betrouwbaar.
6. Juan Carlos aan de macht in Spanje (1977)
video uit 1977 online gezet 2 juni 2014, 1.30 min
Na de dood van Franco komt koning Juan Carlos aan de macht.
Onder zijn regering de eerste vrije parlementsverkiezingen
welke worden gewonnen door het Democratisch Centrum van
Adolfo Suarez.
video online gezet door Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Betrouwbaar
7. Feature History – Spanish Civil War
12 maart 2017, 10 min
een animatie over de Spaanse burgeroorlog.
Feature History. Maakt veel geschiedenis animatiefilmpjes. Kan niet veel over de bron vinden. dus niet per definitie betrouwbaar.
STAP 3: INTERVIEW
researchopdracht: Kies een van de volgende personen uit en zoek zoveel mogelijk uit over haar/zijn leven, achtergrond, werk, functie en bezigheden. Noteer de gegevens in het logboek.
1. Wie is Franco?
2. Wie is Federico Garcia Lorca?
3. Wie is Pablo Picasso?
4. Wie is Sybe Dolstra? (man helemaal rechts in beeld)
STAP 3: REPORTAGE
researchopdracht: Kies een van de volgende gebeurtenissen uit en zoek zoveel mogelijk informatie. Neem in je logboekverslag mee: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.
1. In 1937 vond het bombardement op Guernica plaats. Vertel ons alles over dit verwoestende event.
2. Franco werd in 2019 voor de tweede keer begraven. Waarom vond deze herbegrafenis plaats?
3. Maak een pakkend bericht over het pact van de vergetelheid of Pacto del Olvido. Wat hield dit in en is het nog steeds geldig?
