Iran ligt in het Midden-Oosten. Het land grenst aan Irak (Koerdistan Autonome Regio), Turkije, Armenië, Azerbeidzjan, Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. Het multiculturele land bestaande uit tal van etnische groepen en talen. De meeste bewoners zijn sjiitische moslims. De officiële taal van Iran is het Perzisch.

Iran is 40 keer zo groot als Nederland en heeft 84 miljoen inwoners. Opmerkelijk is dat de bevolking erg jong is: 70% van de bevolking is onder de 30 jaar. Ter vergelijking: in Nederland is dat 28%.

De hoofdstad en grootste stad -met meer dan 10 miljoen inwoners- is Teheran. Deze stad is ook het culturele, commerciële en industriële centrum van het land.

bakermat van de menselijke beschaving
Iran is door de eeuwen heen altijd een erg ontwikkeld land geweest. Het land wordt ook wel de bakermat van de menselijke beschaving genoemd. Eeuwenlang is het Perzische Rijk de heerser in een enorm gebied dat zich uitstrekt van Turkije tot India. Het land was een belangrijke post op verschillende handelsroutes tussen het Romeinse Rijk en Azië, zoals de bekende zijderoute. Hierdoor is het gebied dat nu Iran is, al eeuwenlang met het westen verbonden.

De Sjah aan de macht van 1941 tot 1979
Jarenlang had Iran een sterke band met het westen. Sjah Mohammad Reza, die aan de macht was van 1941 tot 1979, had een goede verstandhouding met Amerika en ook met ons koningshuis. In die tijd heerste er, vooral in de grote steden ook een vrije westerse sfeer. Aan deze periode komt een einde in 1979. Dan komt het volk komt in opstand tegen het regime en breekt de Islamitische Revolutie uit. De sjah had namelijk wel voor welvaart gezorgd, maar hij toonde ook behoorlijk wat dictatoriale trekken. Zo waren politieke partijen verboden, voerde hij censuur en had hij een eigen geheime dienst.

Islamitische Revolutie in 1979

Nadat de Sjah in 1979 is afgezet stemt het volk tijdens een referendum vóór de Islamitische Republiek. Dat betekende dat de  sjiitische islam de boventoon ging voeren. Die keuze heeft geleid tot onderdrukking van alle andere religieuze en niet-religieuze minderheden – onderdrukking van hun culturen, hun tradities en hun (religieuze) overtuigingen.

hoe ziet zo’n Islamitische geleide staat eruit?
Ayatollah Ruhollah Khomeini komt aan de macht. Volgens de wet van dit ‘nieuwe’ land is deze geestelijke de Opperste Leider. Naast Khomeini is er ook nog een Raad van Hoeders, een president en een parlement. Die laatste twee worden gekozen door het volk. Of ze beëdigd worden, hangt af van de Raad van Hoeders die uit twaalf leden bestaat, zes van hen zijn geestelijken die worden gekozen door de hoogste leider.

Ali Hosseini Khamenei
Na de dood van Khomeini in 1989 komt Ali Hosseini Khamenei aan de macht. Hij staat bekend als erg conservatief, net als de president Ebrahim Raisi. Die in mei 2024 tijdens een helicoptercrash om het leven komt en nog geen opvolger heeft. De conservatieven hebben de grote religieuze toezichthoudende instituties en de strijdkrachten onder controle en daardoor spelen de belangrijkste rol bij de Iraanse politiek. 

vrouwen worden scherp in de gaten gehouden door de zedenpolitie
De islamitische wet in Iran zit de vrijheid van vrouwen in de weg. Vrouwen hebben veel minder rechten dan mannen. Zo is in het huwelijk de man de juridisch baas. Vrouwen mogen bijvoorbeeld niet om een scheiding vragen óók niet als er een geldige reden voor is.

Sinds de revolutie in 1979 zijn vrouwen volgens de Iraanse sharia verplicht een islamitische hoofddoek (hijab) en lange, loszittende kleding te dragen. De jonge Iraans-Koerdische Mahsa (Jina) Amini overleed in 2022 nadat ze werd opgepakt en geslagen op haar hoofd. Volgens de religieuze politie zou haar hijab haar ‘onvoldoende’ hebben bedekt en haar broek was ‘te strak’. Veel Iraniërs gingen in september 2022 de straten op om hun woede te uiten over de dood van de 22-jarige Amini. Als reactie op de protesten drukte het regime de demonstraties de kop in. De protesten leidde al tot honderden doden, waaronder tientallen vrouwen en tieners, en duizenden arrestaties.

geen rechten voor LGBTI-personen
In Iran is het niet toegestaan een seksuele relatie met iemand van hetzelfde geslacht aan te gaan. Je kunt hiervoor in de gevangenis belanden, gemarteld worden of zelfs de doodstraf krijgen. Onlangs zijn twee Iraanse vrouwen ter dood veroordeeld vanwege hun seksuele geaardheid en LHBTI-activisme.
Opvallend is dat je wel legaal een geslachtsverandering kunt laten uitvoeren. Dat wordt voor transgenderpersonen zelfs deels betaald door de overheid. Soms worden homoseksuelen hiertoe gedwongen om vervolging te voorkomen. Iran heeft, na Thailand, de meeste geslachtsveranderingsoperaties ter wereld.