DDR
Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland verdeeld in twee landen. Een land werd West- Duitsland, het andere land werd de (DDR): de Duitse Democratische Republiek. Oost en West werd spreekwoordelijk gescheiden door een ijzeren gordijn. De DDR bestond tussen 1949 en 1990.
Oostblok
De DDR was een zelfstandige communistische staat. Met de overige landen van Midden- en Oost-Europa maakte de DDR-deel uit van het door de Sovjet-Unie gedomineerde Oostblok. Het land behoorde tot de meer welvarende staten van dit blok, maar er was wel vaak een tekort aan consumptiegoederen. Ook was er een technologische achterstand op het Westen en een stagnerende economische ontwikkeling door gebrek aan materialen, lage productie en een slechte exportpositie. In de jaren tachtig leek het er zelfs op of de DDR failliet zou gaan. Wel bezat het land een goed ontwikkeld gezondheidszorgstelsel en kende weinig woningnood. De kwaliteit van de woningen en van het woonklimaat liet echter sterk te wensen over.
De muur
Enkele keren waren er protesten van arbeiders en/of consumenten. In 1953 werd een opstand met behulp van Sovjettroepen neergeslagen en op 13 augustus 1961 liet het regime een muur bouwen tussen West- en Oost-Berlijn. Bij vluchtpogingen over die muur verloren in de loop der jaren ongeveer 140 DDR-burgers het leven. Er werd namelijk scherp geschoten.
dictatuur
In alles kenmerkte de DDR zich als een dictatuur. Er bestond een uitgebreid binnenlands spionagenetwerk via de geheime dienst de Stasi. Iedereen hield iedereen goed in de gaten. En de vrije meningsuiting werd sterk onderdrukt. Je had geen vrije keuze in wat je zou gaan studeren, welk beroep je wilde uitoefenen en welke sport je wilde doen. Lidmaatschap van de enige partij, de SED was voorwaarde voor maatschappelijke kansen.
In de DDR was ook geen vrijheid van verkeer. Mensen die in opstand kwamen werden gevangen genomen of het land uitgezet. Had je kritiek dan kon je goed onderwijs of een fijne carrière wel vergeten.
Bestuur en leiders
De DDR werd geregeerd door de SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands), de communistische partij. Die partij beheerste zowel het economische leven als de gehele samenleving. De DDR was sinds 1955 lid van het Pact van Warschau, het militaire bondgenootschap in Oost-Europa. Dit bondgenootschap stond recht tegenover de NAVO.
Tussen 1950 en 1971 was Walter Ulbricht als secretaris-generaal van de SED de sterke man van de DDR. In 1971 volgde Erich Honecker hem op. Honecker legde zijn positie in oktober 1989 neer en werd opgevolgd door Egon Krenz, die feitelijk de laatste communistisch staatschef was.
Val van de muur
Nadat massale betogingen op gang waren gekomen stortte het DDR-regime in 1989 geleidelijk in. Op 9 november 1989 zorgden de protesten voor een vrije doorgang naar het westen en opheffing van de Berlijnse Muur. Op 3 oktober 1990 hield de DDR op te bestaan en werd Oost-Duitsland herenigd met West-Duitsland. Iedereen leek gelukkig.
Maar nu, meer dan 40 jaar later zijn sommige mensen ook nostalgisch verlangen naar de DDR-tijd. Is een neo-liberale wereld nu echt beter dan een socialistische?
STAP 2 LANDENRESEARCH
In deze workshop gaan jullie je in de DDR verdiepen. Hieronder staan verschillende youtube reportages, documentaires en korte films over het land.
2. opdracht: Noteer in jullie logboek de bijzondere feiten die meegenomen moeten worden in jullie filmjournaal en noteer de tijdscodes van de mooie/goede/bruikbare beelden.
1. Jong in de DDR
11 maart 2015, 18 min
kijk van 1 minuut tot 6.45 minuut
video geplaatst door Bas Vos. (onbekende man met een eigen kanaal) Hij heeft een uitzending van NTR schooltv geplaatst. Dat staat bekend als betrouwbaar.
2. Het ingebrande Stasi verleden |Duitsland| in Europa
8 november 2020, 12.32 minuut
Timmi Allen werkt in de jaren tachtig voor de Stasi. De Stasi wist alles van iedereen in de DDR. Allen leert er van alles. Hij zet de onderzoeksmethoden die hij bij de inlichtingendienst heeft geleerd jaren later in om beelden van oorlogsmisdaden te analyseren. Daar is hij dag en nacht mee bezig. Heeft hij soms iets goed te maken?
Vpro is een Nederlandse publieke omroep. Wordt als betrouwbaar gezien
3. KRO Brandpunt special report: de Stasi (1990)
28 april 2016 geplaatst, video uit december 1990, 28 min
kijk tot 6.35 minuut
In deze aflevering een special over het onverwerkte verleden van Oost-Duitsland, met een reportage over de praktijken en werkzaamheden van de Stasi, de geheime dienst van de DDR en een zoektocht naar de topfiguren van de Stasi, die in het herenigde Duitsland hun leven oppakken met financiële hulp van voormalige staatsbedrijven, tot verontwaardiging van burgers en oud-slachtoffers van de Stasi.
TV zoals het vroeger was is het youtube-kanaal. Daarop wordt KRO brandpunt uitzending uit december 1990 geplaatst. Publieke Nederlandse omroep. Wordt gezien als betrouwbaar.
4. Grensbewaking aan grens tussen Oost- en West-Duitsland (1980)
29 augustus 2014, 2 min
Overzicht van en archiefmateriaal rondom de scheiding tussen Oost- en West-Duitsland en de Berlijnse muur. Veel vluchtpogingen vonden de dood bij hun vlucht naar vrijheid. Indrukwekkend beeldmateriaal van roerige tijden.
Video van Nederlands Instituut Beeld en Geluid. Beeld en Geluid beheert een brede, dagelijks groeiende mediacollectie, die uitermate geschikt is voor hergebruik in nieuwe producties. Wordt gezien als betrouwbaar.
5. ZO GRAAF JE EEN TUNNEL ONDER DE BERLIJNSE MUUR| ANDERE TIJDEN
11 november 2021, 9 min
32 jaar geleden viel de Berlijnse Muur. Berlijn was sinds de oorlog gedeeld in West en Oost, met strenge grensposten als Checkpoint Charlie. De muur sloot de inwoners van Oost-Duitsland op in hun land, de DDR. Maar sommigen deden een poging naar het vrije Westen te ontsnappen. In deze video zie je het verhaal van tunnel 57 onder de Berlijnse Muur.
Andere Tijden, het geschiedenisprogramma over (bijna) vergeten gebeurtenissen uit de recente geschiedenis. Andere Tijden wordt gemaakt door de NTR & VPRO voor NPO2. Betrouwbaar.
6. GEVLUCHT UIT DE DDR
14 november 2014, 4.51 min
De Oost-Duitse Annett Hoogvliet was negentien jaar oud toen zij verstopt in de kofferbak van een auto uit Berlijn vluchtte. Nu werkt zij al weer jaren in Dordrecht met haar eigen bedrijf en vertelt in deze reportage hoe het leven vijfentwintig jaar geleden er voor haar uitzag in de DDR en hoe zij gevlucht is.
RTV Dordrecht is een lokale Nederlandse zender. Redelijk betrouwbaar
7. De auto van… Erich Honecker
9 september 2009, 2.14 min
Een stuk Berlijnse Muur. Of wat te denken van een originele dienstauto van het oude staatshoofd van oost-duitsland Erich Honecker. Je hoeft er niet voor naar Berlijn maar naar Breda en Tilburg. De tastbare stukjes geschiedenis zijn uniek . Zeker 20 jaar na de val van de Berlijnse muur.
Omroep Brabant. Nederlandse regionale publieke omroep. Wordt gezien als betrouwbaar.
8. What did the Stasi do? (Short Animated Documentary)
24 oktober 2011, 3.30 min
Geplaatst door History Maters. History Matters is een op geschiedenis gericht kanaal met als doel studenten die studeren voor A levels, GCSE’s en AP World/Euro History te helpen door korte inleidingen te geven over verschillende onderwerpen. De afleveringen zijn bedoeld als inleiding en als revisiemateriaal voor studenten of mensen die gewoon geïnteresseerd zijn in de wereldgeschiedenis. De video’s richten zich ook op de minder bekende delen van de geschiedenis en gaan dieper in op vragen die veel mensen stellen, maar die niet vaak worden beantwoord.
9. DDR-dissident Florian Havemann 1969
21 november 2006, 2 min
De DDR bereidt zich voor op haar 20e verjaardag. Het Alexanderplatz wordt heringericht en het nieuwe centrum krijgt stilaan vorm. Niet alle jonge DDR-burgers zijn in de stemming om feest te vieren. Florian Havemann, de zoon van dissident Robert Havemann, is net vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij naartoe was gestuurd vanwege zijn betrokkenheid bij protesten tegen de invasie in Praag. Florian Havemann maakt deel uit van een groep dissidenten die strijden voor “socialisme met een menselijk gezicht”.
geplaatst door rbb media. Als hundertprozentige Tochter des Rundfunk Berlin-Brandenburg (rbb) ist die rbb media u.a. exklusiv mit der Verwertung des rbb-Archivs und Deutschen Rundfunkarchivs (DRA) beauftragt. De Rundfunk Berlin-Brandenburg is de publieke omroep van de Duitse deelstaten Brandenburg en Berlijn. De RBB is lid van de ARD en ontstond op 1 mei 2003 uit een fusie van de Sender Freies Berlin en Ostdeutscher Rundfunk Brandenburg. Een soort Duitse Beeld en Geluid. Betrouwbaar
STAP 3: INTERVIEW
researchopdracht: Kies een van de volgende personen uit en zoek zoveel mogelijk uit over haar/zijn leven, achtergrond, werk, functie en bezigheden. noteer de gegevens in het logboek
1. Wie is Erich Honecker?
2. Wie is Sascha Anderson?
3. Wie is Hagen Koch?
4. Wie is Heidi Krieger?
5. Wie is Timmie Allen?
STAP 3: REPORTAGE
researchopdracht: Kies een van de volgende gebeurtenissen uit en zoek zoveel mogelijk informatie. Neem in je logboekverslag mee: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.
1. In 1961 werd de muur gebouwd. Vertel ons meer hierover.
2. In 1953 vond er een volksopstand plaats in de DDR. Wat waren hiervan de achtergronden en consequenties?
3. In 1989 viel de muur. Vertel wat meer over deze ingrijpende gebeurtenis.
4. Op 29 december 1991 werd het Stasi-archief openbaar. Iedereen van wie de Stasi een dossier had aangelegd kon dit dossier inkijken. Vertel ons hier wat meer over.
